Monday 2 April 2018

E- MAIL  LAM VETHUNG HI LE                                   
Er. Chhungpuia Renthlei

 E mail chu internet khawvela  information  kan inthawntawnna leh  kan dawnsawn theihna hmanraw tangkai tak a ni. E-Mail hmang hian lehkhathawn pangngai bakah  thlalak leh file hrang hrang kan inthawn thei bawk. Mobile  communication khawvela kan inbiakna tur mobile service provider hrang hrang  Airtel, Aircel, Voda, Reliance  e.t.c a awm ang hian Internet  khawvelah pawh hian  E mail  hmanga  kan inbiak theihna turin email Servce provider   hrang hrang a awma, chung zingah chuan hotmail, Yahoomail, gmail, Rediffmail, e.t.c te hi keini mizoramah chuan  kan hriatlar leh hman tlanglawn ber a ni.

E mail  hian lam dan leh ziah dan chi hrang hrang  a ngah hle mai zu nia. A dik ber a awm chuang lova, kan hrethiam tlang vek a ni ber mai.  A tlangpui langsar deuh deuh te chu : e-mail, email, Email, E-Mail, E-mail or eMail  te hi a ni.   Dictionaries leh style guides ah te chuan email tiin an sawi a, Hetih lai hian Associated Press Stylebook ah chuan e-mail lampumin electronic mail an ti ve mek bawk. Eng le khaw le, a awlsam ber leh hman nasat ber chu e-mail tih  hi a ni.
Aw le, email hi  kum 1971 a Ray Tomlinson-a hmuhchhuah a nia, hei mai bakah  Email Address  a symbol pawimawh tak  @ sign (Axium Sign)   hmang chhuaktu a ni bawk. Khawvelin E mail a hriatlar  hma daih khan   defense  department  hmalakna in   internet lama  research beitu  ARPANET ( Advance Research Project Agency NETwork)  te chuan kum 1971 khan  University  hrang hrang  15 zet  an lo thlunzawm ( Computer network)  daih tawh maia, hemi kum 1971  vek hian  a awmna university network huamchhunga  electronic memos  thawn  hrat  tak mai, Ray Tomlinson-a chuan  hetianga ARPANET  ten  University  hrang hrang a mi computer an network  theih chuan hmun dang daih network ah pawh  electronic memos hi thawn theih a ring  tlat mai a. A buaina ber erawh chu hmun dang network  atanga  thuthawn  ni ta se, message   thawnchhuahna network host  engtinnge a thliarhran theih anga, chumi atan eng chhinchhiahna nge remchang ber ang  tih  hi a ni.

Kawng hrang hrang a ngaihtuah hnuah  @ sign (Axium Sign: at tia lam mai tur) hi  message   thawnchhuahna network host  thliarhran nana hman  a remchang thei dawn riauvin  a hre ta a. Tichuan,  E mail Address  ah  Email hming leh thawnchhuahna network host hming
 ( tunah chuan email service provider kan tih ho hi ) a dah ta a. Hetiangin Email address = emailname + network host ). Network host  thliarhran nan Network host hming bulah @ sign  a dah ( prefix)  ta a ni. Tichuan, email address sawi nan emailname@network host a hmang ta a ni. He a thil ngaihtuahchhuah zarah tun thlengin  Email Address ah  @ sign hi kan hmang zel anih hi. Entir nan lelteweekly@yahoo.com  hi lelteweekly email  address a nia, hetah hian lelteweekly  tih hi email hming a ni a, yahoo.com  tih hi network host/ email commercial service provider  hming a ni. lelteweekly commercialised at yahoo.com  ti a lamrik tur  a ni. A awlsam zawngin lelteweekly “at” yahoo.com  tiin email address hi kan sawi thei bawk.

@ sign hi a  hming tak chu Axium  a ni a, E mail Address ah hian  @ sign hi “ at” tiin lamrik a ni.  E mail a “ at “ tih  hian a kawh ber chu  Commercial at tihna a ni.Mak angreng ve tak chu  @ sign hi ram hrang hrang ten a hming an phuah ve nasa hle. Dutch ho  chuan  apestaart an ti a, zawngte mei ( monkey’s tail ) tihna a ni. Swedish ho vethung chuan snabel-a an ti  a,  Sai nawn (elephant’s trunk) tihna a ni. Italian ho chuan chiocciolina an tia, chengkawl /piring te reuh te (small snail) tihna a ni.Hei bakah   khawvel ram hrang hrangah “mouse’s tail,” “sleeping cat,” “little duck,” “dog,” and “little worm.” tiin an sawi ve leh bawk.  @ sign hi sign rau rauvah chuan hming ngah ber pawl a ni. Heng an hming phuah hian thil te takte invial a kawk vek a ni.

Khawvela email  hmasa bera  thuziak chu  testing 123?  tih emaw  keyboard  hawrawp tlar chung ber phei a key QWERTYUIOP  hi a ni.Hei hian awmzia a nei hranpa hauhlova, keyboard  key hmeh awlsam hmeh mai mai a ni. A mak angreng khawpa, communication khawvela thuthawnchhuah hmasak berah te  hian a hmuchhuaktu te hian thil ropui tak an type lo. Telephone ah pawh khan “Watson, come here, I want you.” tih a nia,  Morse code ah pawh khan “What has God wrought?”tih vel mai mai zu nia. E-mail hmuchhuak tu Ray Tomlinson-a hian email hmaber a thawn dan hi a awlsam hle mai a, room pakhatah  Computer engemaw zat network hmangin a thlunzawma, Computer  pakhat  atangin computer  dangah email a thawna. Email a thawn zawh hian email hi a check a ,  a thu thawn ang chiah chiah ani leh nih loh fiah turin  thuthawn te chu  a chhiar  leh veka. Hetianga vawi engemawzat  a thawn hnuah, Email chu a thawn  theih tih a finfiah ta a ni. Vawiin thlengin Ray Tomlinson-a thawhrimna zar kan zo a nih hi.

Tin, Space atanga kan lei lama e mail   thawn hmasak ber chu kum 1991  kha a ni. STS-43 Atlantis satellite an kahchhuah khan  Macintosh Portable hmangin  AppleLink software a hmanga, leilama miten  an lo chhiar atan vansang atangin email a rawn thawn a ni. email hmanga an thu rawn thawn chu  Earth! Greetings from the STS-43 Crew. This is the first AppleLink from space. Having a GREAT time, wish you were here… send cryo and RCS! Hasta la vista, baby… we’ll be back!” tih a ni.

Computer hmanga file leh information  venhim nan security password  hrang hrang hman a ni a, E mail  pawh hian password  a nei zel thin.  E mail password  atana hman lar ber  hi hriat tumin kum 2009 khan  research neih  nia, hetah hian E mail  hman tam ber na Hotmail atangin an  enchhina, Hotmail passwords   singkhat ( 10,000) lai mai an lakhawma, chung zingah chuan “123456? Hi   atan an hmang nasa bera ni.  Tin, hei bakah Yahoo, Gmail, Rediffmail  atang a an research neihna ah pawh “123456? Hi alar ber ani.  Hei bakah mahni hming  hawrawp thenkhat te, hming leh pian kum te, ranvulh hming te E mail password atan hian an hmang nasa hle.

Mimal,  office, sumdawngtu te, Organisation hrang hrang leh  a duh apiang tana tangkai taka  hman theih tura  Kum 1990 hnu lama  e-mail  hralh leh lei theih ( commercialised)  a an chhawp chhuah khan E mail siamtu company ( e-mail service provider) hrang hrang  hotmail,  yahoo, rediffmail, gmail e.tc te an lo piangchhuak a, Electronic mail chu sumdawnna khawvelah leh  Office hnaah te  uar taka hman a ni ta. Englai pawhin e-mail service provider duh ang zawng zawng hmangin  a duh apiang tan athlawnin email a siam theih a, keni mizoramah pawh tunah chuan email kan nei fer fur ta a nih hi.


 E mail chuan  lehkhathawn pangngai daka thlak chi, ( Snail mail)  leh Fax  hmanga  thu inthawn te chu arawn luahlan zela, sumdawnna khawvelah phei chuan Email chu lehkha pawimawh inthawnna Standard ah an hmang ta a ni.Tunlai thleng hian  social media sites ah  personal online messaging te awm ferfur tawh mahse, E mail hlutna hian chuai ni a nei ngai dawn lo a ni.

No comments:

Post a Comment