Thursday 2 April 2020


ECONOMICS LEH LIVELIHOOD VENHIM
Chhungpuia Renthlei

United Nations Conference on Trade & Development (UNCTAD) leh  UN trade & Development body  ten an chhut danin  Khawvelin Covid-19 a buaipui atanga thla hnih chhung ringawtah pawh khawvel economic a nghawng nasa hle.Sum veivak a tlema, ram rethei zawk sum hlutna a tlahniam a, ei leh bar bakah bungraw thawn chhuah a tlahniam a.Tourism, private sector leh kawng hrang hranga sum lakluhna a tlahniam a. Covid-19 hian hriselna mai bakah economic ah harsatna a thlen mek a ni

Khawvel ram hrang hrang ten Sustainable Development Goals lama an hmalakna an chawlh reng chuan ei leh barah chhiatna nasa taka thlen theih avangin fmkhur takin hna pangngai thawk turin remruatna fel tak an duang mek reng a.Virus darh zel karah pawh economics tlukchhiat loh nan Company lian te chuan theih tawp an chhuah zel tur thu  UNCTAD chuan atarlang Khawvel mihring hmun thuma thena hmun hnih te hi economiclama mahni a intodelh lo, intodelh tura ram thang mek (developing country) te hian coronavirus crisis avang hian sum leh pai, ei leh barah ah harsatna kan tawk tan der mai.UN chuan tunah hian chhanchhuahna sum ( rescue package) USD 2.5, trillion a ruahman.

Mizoram economics pawh in a tuar ve mek a, vegitable supply chain hmangin kan ram thuneitu te pawhin  theihtawp chhuah mahse chhungkaw dinhmun a inthlauh em avangin  mangang au thawm a ring sawt hle.Social Distancing dah pawimawh chunga ruahmanna fel tak hnuaiah bungraw phurh dan mumal tak leh chatlak lova kalpui te, nitin mamawh sem chhuak tura supply chain mumal kalpui te hi state in ruahmanna tha an siam thiam leh thiam lohah kan inghat thui hle. A bikin thingtlang lamah lo an hal tawh si a, feh chhuah hun lai taka duty ten an dang tlat bakah nitin mamawh bungraw phur thlenga dan chah phei chu a buaithlak hle. Kan nitin mamawh nei thei tura fimkhur tak sia ruahmanna siam thiam a tul hle. Lo neitu te feh tur leh bungraw phur motor kaltlang tir tura sorkarin thupek (DM&R Order No.B13021/103/2020-DMR dt.23.03.2020) a chhuah hi alawmawm tak zet.

Thawk leh khata nunphung inthlak phut (Risk of shocks) hian nasa takin atel lova a awm theih loh tui, ei leh bar, ran chaw, damdawi, silhfen e.t.c  nei tura hmalakna hrang hrang ( Livelihood)  a tikhaihlak nghal a. A rei viau phei chuan Economics ah harsatna namenlo a thlen thin. Mizoramah mi hausa leh sorkar hnathawk sum leh paia buai lemlo an awm teuh laiin a tam zawk chu thawh loh chuan nghei mai tur,nitin inhlawhfa leh private a thawk kan ni.Mipui mamawh chhek khawl leh daihzai thei ang bera sem chhuak thei tura Action Plan neih kan mamawh hle. Thingtlang atanga thlai thar sorkarin a lei, khawpui chhunga thawn luh chungchangah local taskforce te chak dan a inrual vek si lo a ,thlai lei tur pawh neilo tam tak kan awm laiin hralhna hmuh loh vanga dah chhiat tam tak a awm thei bawk.Fimkhur tak chunga Livelihood Strategies ruahman thiam a tul hle.

Inchhunga inkhung beh reng theih loh chin ala awm ngai dawn a, kan fimkhur tlan zel loh chuan  kan zalen hun hun hi kan inkaidarh hun a ni ngei ang. Sokar bakah  mipui ten theih tawp kan chhuah  tlan a tul hle dawn a ni. Mizoram mipui  hi theih tawpa fimkhurin khawsa mah ila, kan thenawm hri kai awmna state aṭanga awlsam taka kan kai theih avangin bungraw phurtute hi fimkhur thei ang bera check a, hri theh darh theitu ni àwma lang chu block zel theih ni se a duhawm hle. Mizoram sorkar hian Central Sorkar thuchhuah bawhchhe si lovin, kan ram economics leh Livelihood chhe lo turin  ruahmanna tha zawk siam zel se, mipui te pawhin thuawih takin zawm zel ila, tui, current, ei leh barah pawh inrenchem taka khawsak a tul hle.

No comments:

Post a Comment